Reizen
Mondelinge geschiedenis - deel 7: over het thema Reizen
Om dit project in kaart te brengen had Annie Van Speybroeck een gesprek met Jan Liefooghe. Enkele foto’s illustreren het verhaal.
Biografische gegevens Jan Liefooghe
Jan Liefooghe (1940°), Volgde de lerarenopleiding Nederlands – Geschiedenis aan de Rijksnormaalschool van Kortrijk. Met een boekhoudkundige en economische achtergrond uit zijn middelbare opleiding kwam hij in 1964 parttime terecht op de boekhouding van de Stichting Lodewijk de Raet. Hij groeide mee met de organisatie van assistent van de penningmeester tot zakelijk coördinator. Van 1976 tot 2017 was hij lid van de raad van bestuur. Hij is sinds vele jaren actief in het lokale socio-culturele en kunstleven in zijn regio en gemeente. In deze context organiseert hij regelmatig cultuuruitstappen en concerten klassieke muziek.
De Stichting Lodewijk de Raet had tot 2010 een lange traditie met het organiseren van reizen: was je daar vanaf het begin bij betrokken?
Helemaal niet. Vanaf het begin in 1952 organiseerde de Stichting studiereizen naar de landen met een volkshogeschooltraditie: de Scandinavische landen en Nederland. In deze periode liepen ook de eerste agrarische studiereizen met invloed op een vernieuwde kijk op landbouwtechnieken. In het begin van de jaren 60 ontstond de vzw “Europese volkshogeschoolreizen” een reizende volkshogeschool met het adagium “land, volk, cultuur”.
Wat was er typisch aan de reizen van Stichting Lodewijk de Raet?
Lang voor er in de reiswereld sprake was van “cultuurreizen”, bood Stichting Lodewijk de Raet al goed onderbouwde cultuurreizen aan met professionele reisbegeleiders. Deze reizen hadden in de beginfase Europa als bestemming, maar verbreedden vrij snel naar bestemmingen buiten Europa.
Was Stichting Lodewijk de Raet erkend als reisbureau?
Neen. we hebben altijd samen moeten werken met erkende reisbureaus.
Waarom wordt er in de jaren 90 een nieuwe richting aan de reizen gegeven?
Ik denk dat we eerder zijn teruggegaan naar het oorspronkelijk idee van de Europese volkshogeschoolreizen. We hadden de indruk dat de “land, volk en cultuurreizen” het kompas enigszins uit het oog hadden verloren. Het bleven uiteraard kwalitatief en boeiende reizen van Alaska, China over Patagonië naar Madagaskar enz.
Wat is er dan wel veranderd?
De rode draad kwam zoals in de jaren 60 opnieuw te liggen op het gemeenschappelijk Europees cultureel erfgoed en het nieuwe was: de muziek werd het essentiële bindmiddel.
Wie waren de mensen achter deze gewijzigde aanpak?
Pieter Bouman, Annie Van Speybroeck en ikzelf hebben deze aanpak voorgesteld aan de Raad van Bestuur en deze heeft ons de kans gegeven dit idee uit te werken. Muziekreizen zagen de bestuurders wel zitten. Ons eerste idee van een muziekreis was het festival van Saintes in de Charente-Maritime. Dat festival stond onder leiding van Philippe Herreweghe. Wijlen Pieter Andriessen, toenmalig nethoofd van Radio 3, was bereid de reis te begeleiden. We hebben de reis via flyers die we uitdeelden aan alle klassieke concerten van Maasmechelen tot Haringe bekend gemaakt.
Was het een schot in de roos?
Het was een 9-daagse busreis waarop een 30-tal personen inschreven. Er waren 7 concerten gepland. Naast de muziek hadden we het accent gelegd op de Romaanse kunst waar de Charente-Maritime zo rijk aan is. Het was een behoorlijk druk programma. De deelnemers waren enthousiast.
Eén zwaluw maakt de lente niet?
We hebben het reisaanbod geleidelijk aan uitgebouwd. Een dergelijk project staat of valt met originele reisprojecten, de professionele kwaliteit van de reisbegeleiders, de logistieke ondersteuning door de medewerkers. Geleidelijk aan hebben we alle belangrijke muziekfestivals binnen de Europese ruimte in ons aanbod opgenomen, we hebben eigen reisconcepten uitgewerkt, zoals “In de voetsporen van Claudio Monteverdi” met op de ene as de muziek in Cremona en op de andere de as Paladio, Veronese en Giotto in de Scrovegni-kapel in Padua. Vele van onze reisbegeleiders waren musicologen of kunsthistorici en medewerker van Radio 3 en later Klara. Maar ook docenten van de muziekacademie of het Lemmensinstituut. Zo begeleidde Beatrijs Van Hulle vele keren de reis “In de voetsporen van Johann Sebastian Bach”. We hadden Hilde Pien met o.m. de Schubertiades en het Penderecki in Krakau.
Na verloop van tijd mikten we op een 30-tal reisprojecten per jaar. Els Borghys kwam ons logistiek team versterken samen met andere medewerkers. Wat de deelnemers bijzonder apprecieerden waren de zorgvuldige voorbereidingen met een startvergadering en de ReisWijzer die we voor elke reis opstelden met een in detail becommentarieerde beschrijving van de reis.
Stichting Lodewijk de Raet bood toch niet enkel muziekreizen aan?
Kunst had ook een belangrijke plaats in de reisconcepten en ook natuurschoon kwam aan bod als de omgeving er zich toe leende. Zo hadden we een reisproject op Roemenië met het festival George Enescu, de kloosters van Moldavië, de orthodoxe religie en de prachtige natuur rond de monding van de Donau. De Schubertiade-reis in Vorarlberg was een hoogstaande muziekreis in een uitzonderlijk alpenlandschap. Vanuit dezelfde reisfilosofie werd de Finlandreis naar het opera festival van Savonlinna op touw gezet: grootse opera en de uitbundige natuur van Finland.
Je sprak over de gemeenschappelijke Europese culturele ruimte, maar het viel me op dat er ook reizen naar Marokko aangeboden werden. Hoe rijm je dat?
We hebben hier heel wat medeburgers van Marokkaanse origine, die deel uitmaken van de Europese culturele ruimte. We wilden met deze reizen naar de keizerlijke steden om de rijke Moorse cultuur te tonen, die een hoogtepunt kende in het Spaanse Andalusië.
En behoort ook New York tot de Europese culturele ruimte?
New York is zeker de meest Europese stad van de USA. Het Metropolitan Museum of Art is een van de grootste kunstmusea ter wereld met een indrukwekkende collectie aan Europese meesters. In de Metropolitan Opera hoor je de beste zangers ter wereld in vaak opera’s van de grote Europese componisten.
Na bijna 60 jaar reizen stopt Stichting Lodewijk de Raet met het aanbod. Waarom?
Reizen aanbieden behoorde niet meer tot de kernopdracht van de Stichting. Anderen hadden de meerwaarde ontdekt van de muzikale cultuurreis. Er kwam een ruim aanbod op de markt.
Ik denk dat in die 60 jaar Stichting Lodewijk de Raet, we er van in het begin in geslaagd zijn geleidelijk aan nieuwe visies op kwalitatief reizen te ontwikkelen. De Stichting had een voorbeeldfunctie. Ik denk dat het reisaanbod van de vzw Cimarosa nog het best aansluit bij de reisfilosofie van Stichting Lodewijk de Raet. Zij hebben het aanbod van de muzikale cultuurreis behouden en verfijnd. Zij werken verder met dezelfde kern van topklasse reisbegeleiders en hun thuishaven voor de voorbereidende vergaderingen blijft de zetel van Stichting Lodewijk de Raet in Gent.
Auteur: Annie Van Speybroeck, november 2018
Bijschriften foto's
Foto 1: Muziekfestival “Accademia delle Crete Senesi” (Toscane) editie 2003 - Aperitief vóór het concert o.l.v dirigent Philippe Herreweghe, in de Pieve di Santo Stefano in Castelmuzio
Foto 2: Muziekfestival “Accademia delle Crete Senesi” (Toscane) editie 2003 - Philippe Herreweghe, in de Pieve di Santo Stefano in Castelmuzio
Foto 3: Muziekfestival “Accademia delle Crete Senesi” (Toscane) editie 2003 - De reisgroep woont een repetitie bij
Foto 4: Muziekfestival “Accademia delle Crete Senesi” (Toscane) editie 2003 - Concert o.l.v Philippe Herreweghe.
Foto 5: Les Académies Musicales de Saintes (juli-augustus 2004) - Met de reisgroep op bezoek bij Marcel Ponseele, Vlaams barok hoboïst
Foto 6: Les Académies Musicales de Saintes (juli-augustus 2004) - In de tuin van L’Abbaye aux Dames in Saintes in gesprek met Paul Van Nevel
Foto 7: Les Académies Musicales de Saintes (juli-augustus 2004) - Slotconcert in de kerk van de Abbaye aux Dames te Saintes o.l.v Philippe Herreweghe
Foto 8: Les Académies Musicales de Saintes (juli-augustus 2004) - Slotconcert in de kerk van de Abbaye aux Dames te Saintes o.l.v Philippe Herreweghe
